Dầu bánh răng Ô Tô

Đinh Văn Kha

Vật liệu bôi trơn – nxb Khoa học Kỹ thuật

Dầu bánh răng ôtô dùng cho các trục và hệ truyền động được phân loại theo độ nhớt theo SAE J 306 C (bảng 1). Độ nhớt có ảnh hưởng đến khả năng chịu tải, đến sự vận hành và đến sự sang số dễ dàng. Dầu có độ nhớt quá cao có thể thúc đẩy sự tạo bọt. Dầu bánh răng đa cấp thường kết hợp được khả năng sang số dễ dàng và khả năng vận hành tốt ở nhiệt độ thấp; ở nhiệt độ cao thì cho độ nhớt đủ cao; các dầu này chứa các phụ gia cải thiện chỉ số độ nhớt do đó độ bền trượt và đặc tính nhiệt độ thấp là các chỉ tiêu quan trọng.

Bảng 1. Cấp độ nhớt SAE cho dầu bánh răng ôtô

Các dầu đa cấp có cấp độ nhớt SAE 75W, 80W – 90 và 85W – 140 thường được sử dụng, vì chúng có thể dùng trong cả năm với thời gian thay dầu dài hơn và mất năng lượng do ma sát là thấp hơn. Các nhà chế tạo bánh răng châu âu chưa dùng dầu bánh răng đa cấp một cách rộng rãi song đã có nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật khác được lập ra theo hướng dùng dầu đa cấp. Tính năng của dầu hộp số được mô tả trong tiêu chuẩn API 1560 và trong tiêu chuẩn MIL-L-2105, 2105 B và 2105C. Theo phân loại API thì có dầu từ GL-1 đến GL-6 (GL: gear lubricant). Sự phù hợp dầu trong thực tế được kiểm tra qua hệ truyền động và qua các phép thử trong phòng thí nghiệm. Các tính năng và các đặc tính cực áp được kiểm tra trong các trục riêng theo phương pháp của ủy ban Nghiên cứu phối hợp Mỹ; hệ truyền mômen lớn ở tốc độ thấp theo CRCL-37; các yêu cầu tốc độ cao và tải trọng va chạm theo phép kiểm tra CRCL-42 và phương pháp thử FZG-L-42; sự ăn mòn ẩm theo CRCL-33. Các tiêu chuẩn đặc trưng, loại dầu và xử lý phụ gia được trình bày trong bảng 2 và các số liệu điển hình ở bảng 3. Các dầu bánh răng này chủ yếu dùng các phụ gia S – P. Ngày nay, các dầu theo API GL-3 và API GL-4; MIL-L-2105 SAE được dùng chủ yếu cho hệ truyền động và các dầu theo API GL-5; MIL-L-2105 B SAE-90 dùng cho các trục.

Bảng 2. Phân loại API cho dầu bánh răng ôtô

Bảng 3. Các số liệu điển hình cho dầu bánh răng

Các dầu bánh răng hypoit đặc biệt dùng cho các trục trượt giới hạn, có thể tránh được sự xuất hiện của việc trượt dính bằng cách dùng các phụ gia biến tính ma sát. Để phù hợp cho các hệ truyền động người ta thường dùng các hệ dầu riêng cho mỗi loại. Các nhà chế tạo trục thường đưa ra các yêu cầu, lời chỉ dẫn. Xu hướng hiện nay là dùng dầu vĩnh cửu. Thực tế là không thể dùng cùng một loại dầu trong hệ truyền động và trong trục (đặc biệt trong trường hợp dầu bánh răng hypoit) dầu dùng cho trục hypoit có sự xử lý phụ gia cao có thể gây mài mòn mạnh các côn đồng bộ hóa trong hệ truyền động được làm từ các kim loại màu. Các vòng găng đồng bộ hóa làm từ thép Mo chống mài mòn thì giá thành cao vì thế việc dùng một dầu bánh răng ôtô đồng bộ bị hạn chế.